Web tarayıcısı (kısaca tarayıcı olarak da bilinir), World Wide Web üzerindeki kaynakların alınması, sunumu ve karşılıklı değişimi için kullanılan bir yazılım uygulamasıdır. Bir bilgi kaynağı, URL (Uniform Resource Identifier - Tek biçimli kaynak tanımlayıcısı) aracılığı ile tanımlanır ve bu bir web sayfası, görsel, video ya da diğer bir bilgi parçacığı olabilir. Bilgi kaynağı üzerinde yer alan ve link olarak da bilinen bağlar, web tarayıcısı kullanıcılarının birbirine bağlı farklı kaynaklar üzerinde gezinebilmelerini sağlar.
Her ne kadar tarayıcılar World Wide Web'i (Dünya Çapında Ağ) kullanmak için geliştirilmiş olsalar da, özel ağlar üzerindeki web sunucuları ya da dosya sistemleri üzerindeki dosyaları görüntülemek için de kullanılabilir.
En çok kullanılan web tarayıcıları arasında Firefox, Internet Explorer / Microsoft Edge, Google Chrome, Opera ve Safari yer alır.
Web tarayıcısı tarihçesi
İlk web tarayıcısı, 1990 yılında Sör Tim Berners-Lee tarafından icat edildi. Berners-Lee, World Wide Web Konsorsiyumu'nda (W3C) direktör görevini üstlenmektedir. W3C, Web'in sürekli gelişimini takip eder ve ayrıca World Wide Web Vakfı'nın da kurucusudur. Berners-Lee'nin web tarayıcısı WorldWideWeb olarak bilinir. Bu tarayıcı daha sonra Nexus olarak isimlendirilmiştir.
Grafiksel kullanıcı arabirimine sahip ilk web tarayıcısı Erwise idi. Erwise'in geliştirilmesine Robert Cailliau öncülük etti.
1993 yılında, Marc Andreesen, Mosaic adı verilen ve dünyanın ilk popüler web tarayıcısını icat etti. Mosaic, ortalama bir kişinin World Wide Web sistemini daha kolay kullanılabilir kıldı. Andreesen'in tarayıcısı, 1990larda görülen İnternet kullanımındaki hızlı artışa da önayak oldu. Mosaic'in 1993'te duyurulmasının ardından Web kullanımında bir patlama yaşandı. Ulusal Süperbilgisayar Uygulamaları Merkezi'ndeki (National Center for Supercomputing Applications - NCSA) Mosaic ekibinin lideri olan Andreessen, kısa bir süre sonra Netscape adını verdiği kendi şirketini kurdu ve 1994 yılında Mosaic'ten esinlenilerek oluşturulan Netscape Navigator uygulamasını piyasaya sürdü. Kısaca Netscape olarak da anılan bu web tarayıcısı, kısa bir süre sonra o dönemin en çok kullanılan web tarayıcısı oldu ve bir ara tüm web kullanıcılarının %90'ının kullandığı bir tarayıcı haline geldi.
Microsoft, 1995 yılında Mosaic'ten esinlenerek oluşturduğu Internet Explorer web tarayıcısını duyurdu. Internet Explorer'ın yayımlanmasının ardından endüstrinin ilk tarayıcı savaşı da başlamış oldu. Windows ile birlikte gelen Internet Explorer, web tarayıcısı pazarında hakim konuma yükseldi ve 2002 yılında web tarayıcısı pazarının %95'ine hakim oldu.
1996 yılında Opera isimli web tarayıcısı duyuruldu ancak Opera, hiçbir zaman çok sayıda kullanıcı tarafından kullanılmadı. 2012 yılında yayımlanan bir raporda web kullanıcılarının sadece %2'sinin Opera web tarayıcısını kullandıkları açıklandı. Şirketin Opera-mini adını verdiği ve genellikle cep telefonları ve taşınabilir cihazlar pazarını hedefleyen web tarayıcısı sürümü, 40 milyonun üzerinde telefonda önceden yüklü olarak gelmesine rağmen beklenen kullanım oranlarına ulaşamadı. Tarayıcı, cep telefonlarının yanı sıra Nintendo'nun Wii oyun konsolu gibi farklı kategorilerdeki bazı cihazlarda da kullanılabiliyordu.
1998 yılında Netscape, sonraları Mozilla Vakfı olacak olan bir vakfı duyurdu. Vakfın amacı, son derecede rekabetçi olan tarayıcı pazarına açık kaynaklı bir yazılım modeli ile cevap vermekti. Bu tarayıcı bir süre sonra Firefox adını alacak, ve 2004 yılında beta sürecinden ayrıldıktan sonra %7'lik pazar payına ulaşacaktı. 2011 yılının Ağustos ayında yayımlanan bir raporda tarayıcının %28'lik bir kullanım oranına ulaştığı belirtildi.
Apple'ın Safari adını verdiği web tarayıcısı, 2003 yılının Ocak ayında ilk beta sürümü ile kullanıcılara sunuldu. 2011 yılının Nisan ayında yayımlanan bir raporda tarayıcının %7'lik bir kullanım oranına ulaştığı belirtildi.
Web tarayıcısı pazarına giren son büyük oyuncu, 2008 yılının Eylül ayında arama motoru devi Google tarafından geliştirilen açık kaynaklı tarayıcı Chrome oldu. Chrome'un kullanım oranı her geçen yıl katlanarak yükselmeye devam etti. 2011 yılının Ağustos ayına gelindiğinde tarayıcı, %16'lık kullanım oranına ulaştı. Aralık 2011'de Chrome, o güne kadar en çok kullanılan tarayıcı olan Internet Explorer 8'i de geçerek en çok kullanılan web tarayıcısı ünvanına ulaştı ve o günden günümüze bu ünvanını korudu. Nisan 2014'te tarayıcının kullanım oranı %45'e, ulaştı.
Microsoft, Windows 10 işletim sistemi ile birlikte Internet Explorer tarayıcısını Microsoft Edge adını verdiği yeni bir tarayıcı ile değiştirdi.
2016 yılının Nisan ayı itibarıyla Google Chrome %60, Firefox %15, Internet Explorer & Edge %13, Safari %5 ve Opera %2 kullanım oranına sahip.